اوراق اختیار فروش تبعی به نوعی بیمه کردن سهام است.ابزاری است که در بازارهای نزولی می تواند به کنترل جو هیجانی و بهبود اوضاع کمک کند. هدف از انتشار اوراق اختیار فروش تبعی اطمینان بخشی به سهامداران در خصوص ارزندگی سهم و حفظ منافع آن ها می باشد. این اوراق باعث اطمینان بخشی به سهامداران می شود و می تواند نقش مهمی در جمع آوری صف های فروش داشته باشد.
این اوراق که قابلیت معامله ندارند حداکثر به میزان تعداد سهام پایه سهامدار تخصیص می یابد و نه بیشتر. در صورتی که تعداد اوراق اختیار فروش تبعی سهامدار از تعداد سهم پایه تحت مالکیت وی در پایان روز بیشتر شود، اوراق اختیار فروش تبعی مازاد، باطل می شود و شرکت عرضه کننده تعهدی در قبال آن ندارد.
همچنین، سقف خرید اوراق اختیار فروش تبعی در اطلاعیه عرضه با عنوان (سقف خرید) ذکر می شود. از سویی، مبلغی که در ازای خرید اوراق اختیار فروش تبعی پرداخت می شود غیرقابل برگشت است.بعد از گذشت “تاریخ اعمال” سهامدارانی که اقدام به خرید اوراق اختیار فروش تبعی نموده اند قادر به فروش این اوراق نیستند.
اشخاص حقوقی که تعداد ۱ میلیون و یا بیشتر اوراق اختیار فروش تبعی بخرند موظفند اختیار خرید تبعی را در همان روزی که سهام پایه و اوراق اختیار فروش تبعی را خریده اند واگذار کنند.
در بورس ایران الزامی است سرمایه گذار حتماً سهام شرکت مورد نظر را داشته باشد و پس از آن اقدام به خرید این اوراق کند.
این اوراق شبیه اوراق اختیار فروش اروپایی هستند زیرا افرادی که اقدام به خرید اوراق اختیار فروش تبعی می نمایند تا زمان رسیدن به تاریخ سررسید حق فروش آن را ندارند.
ساعت معامله اوراق اختیار فروش تبعی توسط عرضه کننده ۱۲ تا ۱۲:۳۰ و به صورت حراج پیوسته است.
کارمزد کارگزاران خریدار و فروشنده اوراق اختیار فروش تبعی ۴ /۰ درصد بوده و از حق نظارت سازمان و سایر هزینه های معاملاتی معاف میباشد.
بازار اختیار فروش تبعی از کم هزینه‌ترین و سریعترین فرآیندهای انتشار در مقایسه با سایر روش‌های تأمین مالی است. این بازار ضمن تضمین حداقل بازدهی برای سرمایه‌گذاران و نیز حمایت از سهام پایه و جلوگیری از فشار فروش منجر به خارج نشدن پول از بازار سهام و افزایش نقدشوندگی سهام پذیرفته شده در بورس می‌شود.
این اوراق به عنوان یکی از ابزارهای پوشش ریسک، سهام سرمایه‌گذار را در برابر زیان احتمالی بیمه می‌کند و فرآیند استفاده از این ابزار به این شکل است که سهامدار عمده با فروش این اوراق تضمین می‌کند سهام سهامدار (با توجه به شناختی که نسبت به سهم و پتانسیل‌های آن وجود دارد) را در تاریخ مشخص شده در آینده به قیمت مشخص شده خریداری کند، خریدار این اوراق هم از اختیار فروش سهام در سررسید، به قیمت مساوی یا بیشتر از امروز برخوردار است؛ به این معنی که خریدار در تاریخ اعمال، در شرایطی که قیمت سهم پایین تر از نرخ توافقی باشد، زیانش جبران می‌شود.
شرط استفاده
از آنجا که استفاده از این اوراق در آینده توسط خریدار اوراق اختیاری است، خریدار می تواند در صورتی که در سررسید، قیمت سهام از قیمت تضمین شده بالاتر باشد، از اعمال آن خودداری کند و سهم را با قیمت بالاتر در بازار به فروش برساند. شرط استفاده از اختیار فروش تبعی نگهداری سهام تا سررسید است و در صورت فروش سهام موضوع اوراق اختیار تبعی، اختیار مذکور هم منقضی می‌شود.
مزایا
بازار اختیار فروش تبعی از کم هزینه ترین و سریع ترین فرآیندهای انتشار در مقایسه با سایر روش های تأمین مالی برخوردار است. این بازار ضمن تضمین حداقل بازدهی برای سرمایه‌گذاران و نیز حمایت از سهام پایه و جلوگیری از فشار فروش منجر به عدم خروج پول از بازار سهام و افزایش نقدشوندگی سهام پذیرفته شده در بورس می شود.
دیگر مزیت‌های اوراق اختیار فروش تبعی (بیمه کردن سهام) شامل: استفاده اهرمی از نقدینگی حمایتی و منتقل کردن نیازهای نقدینگی حمایتی به آینده، حفظ سرمایه گذاران بلند مدت و ایجاب سرمایه گذاران به نگهداری سهام در صورت تداوم رشد منفی، ایجاد فرصت برای فعالان بازار و افکار عمومی جهت تکمیل اطلاعات و ارزیابی رخدادها و تصمیم‌گیری منطقی در این خصوص، اطمینان‌بخشی میان مدت نسبت به حفظ سرمایه در مقایسه با حمایت مقطعی از بازار، است.
در مجموع می‌توان انتظار داشت که سهامداران با توجه به حداقل سود مورد انتظاری که در آینده نصیبشان خواهد شد، از نوسانات مقطعی بازار سرمایه، هراسی نداشته و با کاهش قیمت سهامشان از بازار خارج نمی‌شوند.
ساز و کار اولیه این طرح به این شکل است که ناشر، اوراقی را تحت‌عنوان آپشن یا اختیار فروش تبعی منتشر می‌کند و از این طریق ریسک سرمایه‌گذاران خرد را کاهش می‌دهد. با این طرح سهام به‌طور کامل بیمه می‌شود، اما امکان انجام معاملات ثانویه روی اوراق تبعی وجود ندارد و خریدار فقط می‌تواند از اختیار خود استفاده کند، اما در عین حال کسی‌که یک آپشن را خریداری کرده آسودگی‌خاطر دارد که این سهام را در یک دوره مشخص بالاتر از رقم کنونی به فروش خواهد رساند.
فرایند اجرایی انتشار اوراق تبعی در ایران به شکل سه طرفه می باشد که حضور شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه به عنوان نهاد واسط جهت توثیق اوراق بهادار طرفین معامله الزامی است که این امر ریسک نکول طرفین قرارداد را تا حد زیادی کاهش داده است. از سوی دیگر با توجه به موافقت کمیته تخصصی فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار مبنی بر “طرح تامین مالی شرکت ها با استفاده از خرید سهام توسط سرمایه‌گذاران همراه با حق اختیار فروش تبعی و خرید حق اختیار خرید توسط دارنده سهام”، انتخاب این مدل از تامین مالی نیز از رونق قابل توجهی برخوردار است.
فرایند اجرایی اوراق تبعی
فرآیند انتشار این اوراق به گونه‌ای است که خریداران اوراق مزبور اقدام به خرید سهم به همراه اختیار فروش تبعی آن می نمایند و همزمان اختیار خرید سهم مزبور را به ناشر اوراق واگذار می نمایند. در این ساختار نرخ بازدهی سرمایه گذاران در طول دوره معاملاتی اوراق در بازه‌ی پیش بینی شده ثابت می‌گردد و از سوی دیگر نرخ تامین مالی ناشر اوراق و مالکیتش در سهام پایه ثابت می ماند.
اطلاعیه اوراق تبعی منتشر می‌شود و پس از بازگشایی تا اتمام حجم عرضه مورد نظر، هر شخص سرمایه‌گذاری می‌تواند ورقه تبعی را خریداری کند.
ساز و کار اولیه این طرح به این شکل است که ناشر، اوراقی را تحت‌عنوان آپشن یا اختیار فروش تبعی منتشر می‌کند و از این طریق ریسک سرمایه‌گذاران خرد را کاهش می‌دهد. با این طرح سهام به‌طور کامل بیمه می‌شود، اما امکان انجام معاملات ثانویه روی اوراق تبعی وجود ندارد و خریدار فقط می‌تواند از اختیار خود استفاده کند، اما در عین حال کسی‌که یک آپشن را خریداری کرده آسودگی‌خاطر دارد که این سهام را در یک دوره مشخص بالاتر از رقم کنونی به فروش خواهد رساند.
نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که این اوراق در بازار ثانویه عرضه نمی‌شوند و بنابراین قابل معامله نیستند.
فرجام این اوراق یکی از دو حالت ذیل است:
۱. درصورتی‌که قیمت پایانی سهم پایه در روز سررسید بزرگ‌تر یا مساوی قیمت اعمال باشد، «اوراق اختیارفروش تبعی» اعمال آن بی‌معنی است چراکه دارنده اختیار می‌تواند سهم خود را با قیمت بالاتر در بازار سهام به فروش برساند.
۲. درصورتی‌که قیمت پایانی سهم پایه در روز سررسید از قیمت اعمال کمتر باشد، اعمال «اوراق اختیار فروش‌تبعی» منوط به ارائه درخواست از سوی سهامدار و از طریق کارگزار وی به بورس حداکثر تا ساعت۱۳ آن روز انجام خواهد شد.
لازم به ذکر است کسانی می‌توانند اوراق اختیار تبعی را بخرند که مالک سهام پایه باشند. بدیهی است که تعداد سهم باید به‌اندازه اوراق تبعی یا از آن بیشتر باشد. در صورت خرید اوراق‌تبعی فروش، حتما باید سهم موردنظر تا تاریخ اعمال نگهداری شود و در صورت فروش سهم، برگه‌های اختیار فروش‌تبعی خود به خود ابطال می‌شود.
فرض کنید که قیمت اعمال برای اختیار تبعی فروش یک سهم در تاریخ سررسید ۱۵۰۰ تومان و قیمت پایانی سهم در آن تاریخ ۱۰۰۰ تومان باشد. دارنده اختیار به دلیل بالاتر بودن قیمت اعمال اختیار خود می‌تواند سهم خود را با قیمت ۱۵۰۰ تومان به ناشر اوراق تبعی بفروشد یا مابه‌التفاوت قیمت سهم و قیمت اختیار را به‌صورت نقدی دریافت کند. چگونگی اعمال آن در اطلاعیه منتشرشده اعلام می‌شود که می‌تواند نقدی یا سهمی باشد.
نظرات و پیشنهادات