پذیره نویسی در لغت به معنی «نوشتن و امضا کردن در پای سند و نوشته» است. در واقع، پذیرهنویسی به تعهد انجام کار یا تعهد امری که در آن نوشته و سند شرح داده شده، گفته میشود. همچنین پذیرهنویسی به معنی فرآیند خرید اوراق بهادار از ناشر یا نماینده قانونی او و پرداخت یا تعهد پرداخت وجه کامل آن طبق قرارداد نیز است.
پذیرهنویسی به طور کلی مرحله قبل از عرضه اولیه است. در پذیرهنویسی شرکت هنوز تاسیس نشده است و خریدارانی که در پذیرهنویسی شرکت میکنند، در واقع در تامین سرمایه شرکت سهیم شدهاند. شرکتها عموما باید اول به سایت فرابورس در قسمت بازار سوم یا بورس در قسمت ناشران مراجعه کنند و با توجه به شرایطی که دارند، بازار خود را انتخاب کنند. فرابورس دارای ۷ بازار مختلف و بورس دارای ۲ نوع بازار است. شرکتها قبل از پذیرهنویسی باید شرایط خود را بسنجند و بر اساس نیازمندیهای همان بازار، مستندات خود را آماده کنند و ارائه دهند. در این فرایند، شرکت درصد کوچکی از سهم خود را ( که عموما کمتر از ۱ درصد است)، برای فروش به بانک ارائه میدهد و دیگر معاملهای انجام نخواهد شد تا مراحل ثبت شرکت انجام شود.
پذیره نویسی در واقع عملی حقوقی است که بهموجب آن شخص متعهد میشود تا قسمتی از سرمایه شرکت را تامین کند. فرایند پذیرهنویسی مستلزم تهیه طرحی از طرف موسسان شرکت است که لازم است به امضای همه آنها رسیده باشد و به اداره ثبت شرکتها و در نقاطی که اداره ثبت شرکتها وجود ندارد، به اداره ثبت اسناد و املاک محل تسلیم شود.
در حقوق تجارت و در مورد شرکتهای سهامی، پذیره نویسی عبارت است از:پذیره نویسی، عملی است که به واسطه آن شخصی تعهد میکند قسمتی از سرمایه شرکت را تقبل کند و در شرکت سهامی عام شریک شود. موسسان شرکت سهامی عام، قسمتی از سرمایه را از طریق فروش سهام به مردم تأمین میکنند. طبق ماده ۳۸ قانون تجارت، شرکت سهامی عام، هنگامی تشکیل میگردد که کلیه سهام آن تأدیه شود. این بدان معنا است که تشکیل شرکت، زمانی امکان پذیر است که کل سرمایه چه از جانب موسسان و چه از طرف مردم تعهد شده باشد.
فرآیند پذیره نویسی :
پذیرهنویسی با دو روش انجام میگیرد: تعهد پذیرهنویسی و بهترین کوشش. در فرایند تعهد پذیرهنویسی، کارگزار یا متعهد پذیرهنویس (underwriter)، متعهد میشود باقیمانده اوراق بهاداری را که تا پایان دوره به فروش نرفتهاند، خریداری کند. همچنین کارگزار پذیرهنویس باید به سازمان بورس وثیقه و شواهد لازم را ارائه دهد و این اطمینان را ایجاد کند که میتواند به تعهدات پذیرهنویسی خود عمل کند. یکی از مزیتهای روش تعهد پذیرهنویسی، جلوگیری از رفتارهای سفتهبازانه در هفتههای آغازین عرضه سهام شرکتها در بازار سهام است. همچنین باعث میشود سهام زودتر به قیمت واقعی خود در بازار برسد. با این کار واسطهها در بازار حذف میشوند و میزان ریسک سرمایهگذاری روی سهام شرکتهای تازهوارد، کاهش پیدا میکند. در روش بهترین کوشش، شرکت تامین سرمایه بیشترین تلاش را برای فروش اوراق به کار میبندد اما ممکن است تعدادی از آنها به فروش نرسند و تعهدی در مورد خرید همه اوراق وجود ندارد.
بر طبق تبصره یک ماده ۲۳ قانون بازار اوراق بهادار، سازمان بورس تعیینکننده مدت زمان انجام پذیرهنویسی است که این مدت عموما بیشتر از ۳۰ روز نخواهد بود. با این حال سازمان بورس میتواند با تقاضای موسسان و احراز ادله مستدل، حداکثر ۳۰ روز دیگر پذیرهنویسی را تمدید کند. تبصره۲ همین ماده مقرر کرده نتایج توزیع و فروش اوراق بهادار باید به سازمان اطلاع داده شود.
این امر به منظور حفظ حقوق سرمایهگذاران بوده تا سرمایه آنها بدون دلیل در بانک باقی نماند. تبصره ۳ ماده فوق پیشبینی کرده که استفاده از وجوه دریافتی، پس از تکمیل فرآیند عرضه عمومی توسط سازمان مجاز است. از سوی دیگر در تبصره ۴ این ماده آمده است در صورت عدم تکمیل فرایند عرضه عمومی، وجوه تادیه شده باید حداکثر ظرف مدت پانزده روز به سرمایهگذاران برگردانده شود.
نظرات و پیشنهادات