سرمایه‌گذاری در بورس مثل هر فعالیت دیگری لازمه داشتن دانش کافی و صرف زمان است. معمولا افرادی که بدون داشتن دانش و اطلاعات کافی و یا صرف زمان لازم برای بررسی بازار، اقدام به سرمایه‌گذاری می‌نمایند، با ضرر مواجه شده و سرمایه‌شان به خطر می‌افتد. این افراد برای جلوگیری از این دست مشکلات می‌توانند از روش‌های غیر مستقیمی مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری و یا سبدگردان‌های بورسی و … استفاده نمایند.

در روش‌های سرمایه‌گذاری غیر مستقیم، مدیریت دارایی و سرمایه‌گذاری در بورس توسط افراد و شرکت‌های انجام می‌شود که توسط افراد حرفه‌‌ای و متخصص مدیریت شده و مجوزهای لازم را از سازمان بورس و اوراق بهادار دریافت کرده‌اند.

به طور کلی می‌توان گفت که سبدگردانی شامل فرآیندی است که در طی آن افرادی متخصص و حرفه‌ای در این زمینه با توجه به میزان سرمایه‌‌‌گذاری و همچنین ریسک‌پذیر بودن فرد سرمایه‌گذار، سبدی مناسب را برای او تشکیل داده و سپس با اقدام به خرید و فروش دسته ای از سهام و مدیریت و نظارت دائمی بر روی آن‌ها  فعالیت می‌کنند.

سبدگردان‌ها معمولا افرادی یا موسسه‌های حقوقی هستند که مدیریت سرمایه اشخاص حقیقی و یا حقوقی را به منظور کسب بیشترین سود ممکن عهده‌دار می‌شوند. این افراد باید آگاهی کاملی نسبت به وضعیت موجود بازار داشته و توانایی پیش‌بینی شرایط آینده و افزایش سرمایه در بازار بورس را نیز داشته باشند که سبدگردان‌ها در این زمینه از کمک مشاوران و متخصصان دارای مدرک تحلیلگر بورس استفاده می‌کنند.

شرایط سبدگردانی

تمامی شرکت‌های که قصد انجام سبدگردانی را دارند، باید از سازمان بورس و اوراق بهادار مجوز‌های لازم را اخذ نمایند. این مجوزها با توجه به میزان بازدهی مناسب و عدم ایجاد خطاهای قانونی سبدگردان‌ها، بهره‌مندی از کادر مجرب و متخصص، استفاده از امکانات نرم افزاری مناسب و سایر شرایط دیگر توسط سازمان بورس و اوراق بهادار به صورت دوره‌ای تمدید می‌شود.

حداقل میزان سرمایه برای سرمایه‌گذاری در سبدگردانی توسط شرکت سبدگردان تعیین می‌شود که ممکن است میزان مختلفی  را در برگیرد. حداقل سرمایه‌گذاری ثابت عددی ثابت و مشخص نیست و بر اساس سیاست‌گذاری‌های هر شرکت سبدگردان تعیین می‌شود.

بر اساس قوانین تعیین شده سازمان بورس و اوراق بهادار شرکت‌های که بدون کسب مجوز مبادرت به انجام سبدگردانی نمایند، برابر قانون تنبیهاتی برای آن‌ها در نظر گرفته می‌شود. شرکت سبدگردان باید مبلغی را تحت عنوان حق نظارت به سازمان اوراق بهادار بپردازند. بنابراین می‌توان گفت که با توجه به نظارت مستقیم سازمان اوراق بهادار و ضرورت ارائه بازدهی مناسب به منظور تمدید دوره‌ای مجوز فعالیت، شرکت‌های سبدگردان باید تمامی سعی خود را در به سود رساندن سرمایه‌گذار انجام دهند.

سرمایه گذاری در شرکت های سبدگردان

نخستین قدم سرمایه‌گذاری در سبدگردانی، انتخاب شرکت سبدگردان توسط فرد سرمایه‌گذار بر اساس حداقل سرمایه مورد نیاز برای شروع و تحقیق‌های شخصی او در این مورد است. این انتخاب در موفقیت سرمایه‌گذار بسیار تاثیر گذار است در نتیجه مهم‌ترین قدم در این راه، انتخاب آگاهانه است.

پس از انتخاب شرکت سبدگردان فرد سرمایه‌گذار باید با در دست داشتن مدارک شناسایی مانند شناسنامه و کارت ملی هوشمند به شعبه شرکت سبدگردان شهر خود مراجعه کرده و پرونده سبدگردانی را تشکیل دهد. در این مرحله تمامی فرم های قرارداد ارائه شده باید توسط سرمایه‌گذار تکمیل شود. توصیه ما این است که تمامی بندهای قرارداد را به دقت مطالعه شده تا با تمامی مراحل و قوانین به طور کامل آشنایی صورت گیرد.

پس از ثبت نام اولیه سرمایه‌گذار، شرکت سبدگردان میزان سرمایه موجود و ریسک‌پذیری سرمایه‌گذار را در طی برگزاری یک جلسه مورد سنجش قرار می‌دهد. پس از برگزاری جلسه تمامی فرآیند‌های سرمایه‌گذاری با توجه به سطح ریسک‌پذیری شخص سرمایه‌گذار انجام می‌گیرد.

در مرحله بعدی سرمایه لازم از طریق فرد سرمایه‌گذار به حساب شرکت سبدگردان واریز می‌گردد. پس از واریز سرمایه، شرکت سبدگردان مدارک لازم را به سازمان بورس و اوراق بهادار کشور ارسال کرده و پس از دریافت کد برای سبد سرمایه‌گذار، سبد اختصاصی او را تشکیل داده و بر اساس قرارداد امضا شده تمامی تخصص خود را برای کسب بهترین نتیجه برای فرد سرمایه‌گذار به کار می‌گیرد.

در مرحله آخر، قراردادی با عنوان قرارداد متمم تنظیم می‌شود. در این قرارداد تمامی شرایط فسخ، برداشت، واریز و همچنین تمامی مواردی که در قرارداد اصلی ذکر نشده است و حالا لازم است تا به قرارداد اضافه شود، در قرارداد متمم قابل بیان است.

مزایا و معایب سبدگردانی

سبدگردانی را می‌توان به عنوان یک روش قابل اطمینان برای افراد سرمایه‌گذار در نظر گرفت که تجربه کافی را در بازار بورس نداشته و همچنین تحمل تجربه ریسک بالا را ندارند. این روش دارای مزایا و معایبی است که در ادامه آن‌ها را معرفی خواهیم کرد.

مزایای سبدگردانی

سبدگردانی دارای مزایایی زیادی است زیرا روشی مطمئن با کمترین ریسک است و نیاز به صرف زمان زیاد و یا دانش خاصی در این زمینه ندارد، زیرا از روش‌های غیر مستقیم سرمایه‌گذاری است.

در سبدگردانی خرید و فروش سهام و سرمایه‌گذاری به صورت جداگانه و اختصاصی برای هر سرمایه‌گذار با توجه به میزان سرمایه و ریسک‌پذیری او انجام می‌شود.

سبدگردانی دارای انعطاف زیادی است به‌طوری که شخص سرمایه‌گذار توانایی دسترسی کامل و رصد روزانه سرمایه خود را داشته و نوع سرمایه‌گذاری بر اساس استراتژی سرمایه‌گذار انجام می‌شود.

سبد فرد سرمایه‌گذار تنها محدود به سهام نیست و او می‌تواند ترکیبی از سایر اوراق بهادار، صندوق‌های طلا و گواهی کالا را نیز در سبد خود قرار دهد. به این صورت ریسک‌ سرمایه‌گذاری به حداقل میزان خود می‌رسد.

همان‌طور که گفته شد، این روش به زمان و دانش خاصی نیاز ندارد و هر شخص با هر میزان دانشی که از بازار سرمایه دارد می‌تواند از طریق سبدگردان در بازار بورس سرمایه‌گذاری نماید.

افراد سبدگردان عمدتا دارای دانش و مهارت خاصی و تحلیل برای سرمایه‌گذاری در بازار هستند. بنابراین میزان موفقیت این روش بسیار بالاتر از روش سرمایه‌گذاری مستقیم می‌باشد.

در روش سبدگردانی سود سرمایه‌گذار معاف از مالیات است که خود انگیزه برای جذب سرمایه به سمت بازار سرمایه از طرف دولت است.

در سبدگردانی هم شرکت سبدگردان و هم سرمایه‌گذار به دنبال سود بیشتر هستند که به همین علت این امر بسیار قابل اعتماد‌تر است.

معایب سبدگردانی

هر روشی ممکن است در کنار سود و منافع خود، معایبی را نیز داشته باشد. سبدگردانی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و معایب خود را به همراه دارد. البته لازم به ذکر است که مزایای انتخاب شرکت سبدگردان مجرب و تخصص بسیار بیشتر از معایب آن می‌باشد.

یکی از معایب سبدگردانی این است که اگر فرد سرمایه‌گذار بدون اطلاع از وضعیت ریسک‌پذیری خود و سرمایه لازم شرکت سبدگردان اشتباهی را انتخاب کند، ضرر زیادی به او می‌رسد.

همان‌طور که در متن اشاره شد برای سرمایه‌گذاری غیر مستقیم سبدگردانی مبلغی به عنوان حداقل سرمایه در نظر گرفته شده است که معمولا رقم بالایی است و شاید هر کسی نتواند این میزان از سرمایه را برای شروع کار خود تهیه کند.

کارمزد و درصد سود در سبدگردانی

درصد سود سبدگردان مقدار معین و مشخص ندارد و این مبلغ از پیش تعیین شده نیست، زیرا بازار سرمایه بازاری غیر قابل پیش بینی و متغیری است و امکان تعیین سود در ابتدا قرارداد وجود ندارد. با این وجود به منظور جلب اطمینان سرمایه‌گذار، شرکت سبدگردان مقداری را به عنوان حداقل سود تعیین کرده و تا پیش از کسب این میزان سودی را برای خود تعیین کرده و تنها کارمزد مدیریت را کسر می‌کند.

برای مثال بر طبق این قرارداد شرکت سبدگردان متعهد می شود که اگر سود سرمایه گذار به ۳۰ درصد نرسد، شرکت سبدگردان تنها کارمزد مدیریتی خود را کسر کند که معمولا میزان اندکی در حد یک تا دو درصد است، از طرف دیگر اگر سود سرمایه گذار به دلیل نوسانات و رشد بازار به میزان سود دهی ۳۰ درصد و حتی بیشتر از آن برسد، میزان درصد سود سبدگردانی ۲۰ درصد از ۳۰ درصد سود (یک پنجم سود)، یعنی سود خالص حاصله می باشد.

میزان کارمزد سبدگردانی بر اساس مصوبات هر شرکت تعیین می شود. این میزان معمولا از دو بخش کارمزد مدیریتی و کارمزد عملیاتی تشکیل می شود. در کارمزد مدیریتی میزان کارمزد درصد ثابتی است که با هر میزان سود کسر می گردد. کارمزد عملیاتی نیز بر اساس میزان سود مشخص شده کسر می شود.