صرف سهام، مبلغی است مازاد بر ارزش اسمی سهام که شرکت در زمان فروش سهام عادی دریافت کرده است. در واقع،به مابه التفاوت ارزش اسمی و وجوه دریافتی مازاد بابت فروش سهام جدید، صرف سهام گفته میشود.
صرف سهام تحت همین عنوان در حساب حقوق صاحبان سهام در ترازنامه لحاظ شده و موجب افزایش آن میگردد. شایان ذکر است ماهیت این حساب بستانکار است و در پذیره نویسی اولیه و در معاملات بورسی ایجاد میشود. از آنجا که این کار از محل افزایش سرمایه و انتشار سهام جدید به قیمتی بیش از قیمت اسمی حاصل میشود، جزو منابع تأمین مالی شرکت محسوب میگردد.
ازآنجا که صرف سهام از محل افزایش سرمایه و انتشار سهام جدید به قیمتی بیش از قیمت اسمی حاصل میشود، جزو منابع تأمین مالی شرکت محسوب می شود.
در مقابل شیوه انتشار سهام با صرف، انتشار سهام با کسر هم وجود دارد که در آن سهام باقیمتی کمتر از ارزش اسمی خود منتشر می گردد. به مابهالتفاوت ارزش اسمی و مبالغ دریافتی، کسر سهام گفته میشود که در بخش حقوق صاحبان سهام ترازنامه، تحت همین عنوان ثبت میگردد که ماهیت این حساب بدهکار است.
طبق ماده ۱۶۰ قانون تجارت، شرکت میتواند سهام جدید خود را برابر با مبلغ اسمی بفروشد و یا علاوه بر مبلغ اسمی سهم، مبلغی را بهعنوان اضافه ارزش از خریدار دریافت کند. شرکت دریافتی های حاصل از اضافه ارزش سهام فروخته شده را میتواند به اندوختههای شرکت منتقل کرده یا به صورت نقد میان صاحبان سهام قبلی تقسیم کند. همچنین می تواند به ازای آن سهام جدید(سهام جایزه) به سهامداران قبلی بدهد.
مصارف صرف سهام به شرح زیر است:
تقسیم نقدی صرف سهام بین سهام داران قبلی
شرکت با اطلاعرسانی به سهام داران قبلی در خصوص اینکه سود نقدی توزیعشده از محل صرف سهام یا بازده سرمایه است و نه از محل عملیاتی و بازرگانی شرکت، مبلغ صرف سهام را به آنها تخصیص میدهد. با انجام این کار چیزی بهجز افزایش سرمایه به قیمت اسمی نصیب شرکت نمیشود.
توزیع سهام جدید بین سهام داران قبلی (سهام جایزه)
در این روش به میزان مبلغ صرف سهام، سهام جدید به قیمت اسمی منتشر و به سهام داران قبلی داده میشود. افزایش سرمایه به این شیوه همانند افزایش سرمایه به قیمت اسمی است.
انتقال صرف سهام به اندوخته شرکت
در این مورد، صرف سهام در یک حساب جداگانه در بخش حقوق صاحبان سهام قرار میگیرد و به همه سهام داران اعم از سهامدار قبلی و جدید تعلق خواهد داشت. در حال حاضر بازارهای توسعهیافته با در نظر گرفتن مزیتها و منافع افزایش سرمایه به روش صرف سهام بیشتر به دنبال افزایش سرمایه به این شیوه هستند.
نظرات و پیشنهادات